Instytut Filozofii Informuje

Filozoficzne Koło Filmowe

W ramach FKF odbyły się w marcu dwa spotkania online. 4 marca analiza i dyskusja dotyczyła słynnego filmu Ingmara Bergmana pt. „Siódma pieczęć” (1957), a 27 marca trochę mniej znanego, ale równie ważnego obrazu Sama Mendesa, pt. „Droga do szczęścia” (2008). FKF to stworzona przez Instytut Filozofii przestrzeń dla studentów UIK do podzielenia się wrażeniami, a przede wszystkim przemyśleniami o artystycznej twórczości filmowej z odwołaniem do filozoficznych kontekstów i pogłębień. Spotkania organizują i prowadzą dr Magdalena Kozak oraz dr Szczepan Urbaniak SJ.

Debata o polaryzacji polskiego społeczeństwa

Centrum Etyki Chrześcijańskiej im. T. Ślipko SJ, którego dyrektorką jest dr Magdalena Kozak z Instytutu Filozofii UIK, zorganizowało 5 marca debatę on-line nt. „Polaryzacja społeczeństwa: czy inaczej interpretujemy wartości?”. W spotkaniu z cyklu „Co Ciebie obchodzi? Czyli etyka codzienna”, wzięli udział: dr Katarzyna Grzybowska-Walecka (UKSW), dr hab. Joanna Mysona Byrska, prof. UPJPII, dr hab. Paweł Ruszkowski, prof. CC. Spotkanie zorganizował i poprowadził dr Przemysław Bukowski SCJ z Instytutu Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa. Debata jest dostępna na kanale YouTube UIK: https://www.youtube.com/watch?v=unR8OSvi6dQ

Instytut Filozofii współorganizatorem konferencji w Zagrzebiu

W ramach współpracy międzynarodowej Instytut Filozofii UIK wraz Wydziałem Filozofii i Religioznawstwa Uniwersytetu w Zagrzebiu oraz uczelniami w Belgradzie (Serbia) i Rijece (Chorwacja) organizował konferencję międzynarodową „Emotions and Motivation - Drivers of Behavior”. Konferencja odbyła się w Zagrzebiu w dniu 7 marca. Z Ignatianum w komitecie naukowym konferencji byli zaangażowani dr hab. Piotr Duchliński prof. UIK i dr hab. Jarosław Kucharski, w komitecie organizacyjnym pracowali dr Jakub Pruś i dr Jacek Poznański SJ. W konferencji wzięli także udział: dr Robert Grzywacz SJ, doktorant filozofii mgr Maciej Jemioł, oraz magistranci: Oskar Lange i Wojciech Żak.

Konferencja podejmowała problemy, takie jak: Co motywuje ludzkie zachowanie? Dlaczego robimy to, co robimy? Jaki jest związek między myślą a działaniem? Jaki jest związek między przekonaniami a emocjami? Czy umysł i emocje się wykluczają? Jak emocje kształtują rzeczywistość społeczną? Jaki jest związek między motywacją a rozwojem społecznym? Czy motywacja może mieć podłoże biologiczne? Jaką rolę odgrywają motywacja i emocje w psychiatrii i psychoterapii?

Instytut Filozofii współpracuje z Zagrzebiem już od 2022 roku, kiedy to dołączył do Erasmus Blended Intensive Programme on „Body and Mind”.

Marcowa „Akademia wartości”

Trzecie zajęcia dla nauczycieli i bibliotekarzy poprowadził online dr Jarosław Mikuczewski SJ, nasz etyk specjalizujący się w etyce medycznej i bioetyce, obecnie pracownik zarówno Instytutu Filozofii UIK, jak i Loyola University Chicago w USA. Dr Mikuczewski wygłosił 11 marca wykład pt. „Kiedy kończy się życie? Etyczne dylematy końca życia”, po którym nastąpiły liczne pytania i komentarze. Filozoficzno-etyczny cykl „Akademia wartości” jest współorganizowany z Pedagogiczną Biblioteką Wojewódzką im. H. Kołłątaja w Krakowie od 2022 roku.

Seminaria Mistrzowskie IFiS PAN: o fenomenologii Boga

W marcu rozpoczął się cykl siedmiu seminariów pt. „Czytanie: fenomenologia Boga” zorganizowany przez Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne oraz Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, które prowadzą dr Szczepan Urbaniak SJ i dr Robert Grzywacz SJ z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie. Są to seminaria skupione na temacie Boga z perspektywy „teologicznego zwrotu” w fenomenologii francuskiej i w optyce myśli postsekularnej. Seminaria poświęcone są studium dzieł przedstawicieli ruchu fenomenologicznego, pracom myślicieli, którzy inspirowali twórców fenomenologii oraz inspirujących się fenomenologią, wreszcie tych, którzy korzystali jedynie z fenomenologii jako metody badań.  Pierwsze dwa spotkania odbyły się 11 i 25 marca na platformie Zoom. Terminy, tematy i lista lektur, które będą omawiane podczas kolejnych spotkań: https://filozofuj.eu/czytanie-fenomenologia-boga-spotkanie-seminarium-instytutu-filozofii-i-socjologii-pan-i-polskiego-towarzystwa-fenomenologicznego/

Dwie debaty online nad najnowszymi badaniami polskich fenomenolożek

Pierwsza w tym roku kalendarzowym debata online odbyła się 14 marca i miała tytuł: „Płeć i doświadczenie: w ujęciu feministycznej fenomenologii”. Dyskusja dotyczyła książki habilitacyjnej dr Marzeny Adamiak, badaczki w Zespole Badań nad Filozofią Hermeneutyczną, Poststrukturalizmem i Myślą Feministyczną Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, zatytułowanej: „Przeżywając płeć. Doświadczenie na styku feminizmu, poststrukturalizmu i fenomenologii” (Kraków 2023, Universitas). Oprócz autorki, udział w debacie wzięli: dr hab. Maria Kostyszak, prof. UWr, która wygłosiła referat: „Mosty zamiast murów Marzeny Adamiak. Troska o odprzeciwnianie różnicy w dyskursach i poza nimi”, oraz prof. Jacek Migasiński (UW) z wystąpieniem pt. „Pewne nieśmiałe sugestie pod adresem idei kobiecości wynikające z uznania, że płeć nie jest wyłącznie efektem presji kulturowej”. Debatę zorganizowała i poprowadziła dr Magdalena Kozak z UIK. Debatę można odsłuchać na kanale youtube UIK: https://www.youtube.com/live/7L0L4X4ezyM?si=w6aCcNXpzkjkLxD6

Druga debata, pt. „W labiryntach fenomenologii (sztuki)”, odbyła się dwa tygodnie później, 26 marca, a jej przedmiotem była książka dr hab. Moniki Murawskiej, prof. ASP w Warszawie, przewodniczącej Polskiego Towarzystwa Fenomenologicznego. W debacie wokół publikacji pt. „Fenomenologia i jej cień. Zwrot estetyczny w postfenomenologii francuskiej” (Warszawa 2023, IFiS PAN), udział wzięli także, prof. Iwona Lorenc (UW), która wygłosiła referat: „Fenomenologia sfrustrowanego podmiotu”, dr hab. Piotr Schollenberger (UW) z referatem: „„Cień jej cienia" - fenomenologia, sztuka i zmysłowość”. Natomiast dr Anna Alichniewicz (UMed Łódź) mówiła na temat: „Doświadczenie obrazu, czyli Lyotard nieco przewrotnie”, a dr Mateusz Bednarkiewicz (AT w Warszawie) zatytułował swoje wystąpienie: „Rozpoczynać zawsze od nowa - cień fenomenologii i scena”. Debatę zorganizowała i poprowadziła dr Magdalena Kozak (UIK). Link do nagrania: https://www.youtube.com/watch?v=kDls2Stl89w

II Otwarty Dzień Filozofii

Już drugi raz Instytut Filozofii organizuje w UIK Otwarty Dzień Filozofii. Tym razem odbył się on w czwartek, 21 marca, czyli w pierwszy dzień wiosny, albo Dzień Wagarowicza. Uczniom szkół średnich z Małopolski i okolicznych województw zaproponowaliśmy aż 15 różnych aktywności filozoficznych (warsztaty, dyskusje i inne), do wyboru podczas czterech równoległych sesji. Wydarzenia pozwalały poznać filozofię z mniej znanej strony, w nietypowych kontekstach, bliską codziennemu życiu, a także pomocną w zrozumieniu literatury, poezji i sztuki. Tworząc program, szczególnie dużo uwagi poświęciliśmy wątkom filozoficznym w literaturze, ale nie zapomnieliśmy o „twardych” problemach filozoficznych i lżejszych odsłonach filozofii. Wszystkie zajęcia miały formę interaktywną. Dzięki temu było mnóstwo przestrzeni do zaangażowania się i wyrażania swoich poglądów, pomysłów, własnych interpretacji i skonfrontowania ich z innymi filozofującymi uczniami, studentami i pracownikami Instytutu Filozofii.

W trakcie ODF: dr Ewa Odoj zaproponowała dwa warsztaty: „Czy istnienie zła jest dobrym argumentem na rzecz ateizmu?” oraz „SAPERE AUDE! Miej odwagę posługiwać się własnym rozumem!, czyli o filozofii czasów oświecenia”. Dr Magdalena Kozak poprowadziła aż 3 wydarzenia: „Portret Doriana Graya, czyli poza dobrem i złem Fryderyka Nietzschego”, „Pesymizm, katastrofizm, dekadentyzm w poezji K. Przerwy - Tetmajera w perspektywie filozofii”, a także „Dojrzewanie do wolności, czyli jak wyjść z jaskini platońskiej?”. Dr Robert Grzywacz SJ obok warsztatu pt. „Począwszy od „Nieczytania” Szymborskiej” zorganizował bardzo oryginalną aktywność ruchową, mianowicie, podchody filozoficzne. Mgr Maciej Jemioł poprowadził warsztat: „Wątki filozoficzne ukryte w grach video”. Prof. Anna Bugajska (filozofka z Instytutu Neofilologii) zajęła się ważnym tematem z zakresu totalitaryzmu: „Nadzorować i karać? Rok 1984 George'a Orwella a filozofia władzy Michela Foucaulta”. Dyskusję, pt. „Jaka filozofia życia: rozwój czy chwila obecna?” prowadzili między sobą i z uczniami prof. Piotr Sikora, dr Mateusz Pękala (filozof z Instytutu Nauk o Polityce i Administracji). Mgr Karol Wołk poprowadził warsztat: „Czy normy moralne są takie same dla wszystkich ludzi, niezależnie od czasów i kultur, w jakich żyją?”. Mgr Maria Peszt skupiła się na francuskiej literaturze w zajęciach pt. „Filozofia pustyni w dziełach Antoine de Saint-Exupéry”. Dr Monika Kowalczyk (filozofka z Instytutu Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa) poprowadziła warsztat: „Dlaczego coś nam się podoba?”. Dr Szczepan Urbaniak zaproponował filozoficzny warsztat filmowy wokół „Więzi” w reżyserii Zofii Kowalewskiej. Natomiast studenci z Filozoficznego Koła Naukowego EIDOS, zaabsorbowali uczniów dylematami moralnymi w wydaniu wagonikowym.

Akademickie Koło Filozoficzne dla młodzieży

W marcu działające przy Instytucie Filozofii Koło zaproponowało uczniom szkół średnich dwa spotkania online. Pierwsze odbyło się 8 marca, a na filozoficzną dyskusję pt. „Ile wolności jest w Twoich wyborach? Determinizm świata przyrody a doświadczenie wolnej woli” zaprosiła dr Ewa Odoj (adiunkt w Instytucie Filozofii), współorganizatorka spotkań. Natomiast w piątek, 22 marca, uczniowie mieli kolejną okazję poszukiwania filozofii w literaturze. Tym razem dr hab. Anna Bugajska prof UIK poprowadziła warsztat pt. „Nadzorować i karać? 'Rok 1984' George’a Orwella a filozofia władzy Michela Foucaulta”. Pani Profesor, która jest dyrektorką Instytutu Neofilologii, już od lat współpracuje z Instytutem Filozofii, m.in. prowadzi u nas konwersatoria w języku angielskim o etycznych aspektach nowych technologii, trans- i posthumanizmie, filozofii utopii i dystopii.

Uczniowie mieli też chwilę, aby odetchnąć przy napojach zimnych i gorących oraz ciastkach, zobaczyć memy, które napłynęły w ramach naszego konkursu, wybrać sobie gadżety związane z UIK przy stoisku informacyjnym (studia, życie studenckie, itp.), podczas gdy nauczyciele spotkali się z wykładowcami IF w osobnej sali. W ODF wzięło udział około 100 uczniów z wielu miast: przede wszystkim z Krakowa, ale też z Rzeszowa, Częstochowy, Myślenic, Żor, Bochni... Było z nami nawet kilku finalistów olimpiady filozoficznej, którzy tydzień później wybieralio się na etap centralny do Warszawy.

Młodzi filozofowie z UIK o tożsamości Nowej Huty

Student filozofii, Oskar Lange, oraz absolwent filozofii i reżyser teatralny, Filip Komajda, zorganizowali w niedzielę, 24 marca, w Ośrodku Kultury Kraków-Nowa Huta, wydarzenie pt. „O co chodzi z tą Nową Hutą? Fenomen nowohuckości”. Podejmując się filozoficznych dociekań, zadali sobie pytania: Co sprawia, że Nowa Huta jest wyjątkowym miejscem do życia? Czym jest Nowa Huta dla swoich rodzimych mieszkańców i dla tych którzy postanowili na niej zamieszkać? Czym jest Nowa Huta dla Ciebie? Wydarzenie miało trzy części. Najpierw p. Oskar Lange wygłosił wykład: „Filozofia a fenomen nowohuckości”, po czym nastąpiła rozmowa z bardzo licznie zgromadzonymi mieszkańcami, pt. „O co chodzi z tą Nową Hutą?”. Wydarzenie zakończył performance wizualno-dźwiękowy oraz warsztat pt. „Relacja JA-NOWA HUTA”. Nasi filozofowie poddali analizie filozoficznej fenomen nowohuckości, w przystępny sposób, za pomocą różnych narzędzi przedstawili i dali doświadczyć nowohuckości.

Panowie mają też szersze plany, bowiem to wydarzenie zapoczątkowuje cykl “PRZEMYŚLANE” – nieakademickie spotkania z zakresu filozofii i innych nauk humanistycznych. Wydarzenia cyklu mają mieć formę oryginalnych spotkań, które poruszają różne tematy z zakresu filozofii i innych nauk humanistycznych. Wszystko po to, by odmitologizować filozofię i ukazać ją jaką bliską każdemu człowiekowi. Strona wydarzenia: https://www.facebook.com/events/397526659634493/?active_tab=discussion. Serdecznie gratulujemy naszym studentom inicjatywy i kreatywności, a także pomysłu na ciekawy wkład w życie lokalnej społeczności.

„Logika Codzienna” w akcji

Dr Jakub Pruś kontynuował w marcu analizy logiczne aktualnych medialnych wypowiedzi i debat. Odcinek 66, pt. „Zakazać pornografii tak jak narkotyków?” (cz.2), kontynuował temat poprzedniego i był poświęcony pogłębionej analizie wypowiedzi ks. prof. Dariusza Oko oraz dr Tomasza Rożka dotyczących analogii pornografia - narkotyki. Skoro i narkotyki, i pornografia uzależnią oraz szkodzą, to czy powinniśmy zakazać pornografii tak, jak zakazujemy narkotyków? A jeśli tak, to i papierosy, i alkohol też? Link do materiału: https://youtu.be/qT7BuXZM9M0?si=s2g1U5s00pYw5hqn

Czy płód to pasożyt? Czy brak możliwości aborcji to recepta na traumy dla kobiet? – w 67 odcinku pt. „Argumenty w debacie o aborcji (@KanalZeroPL)” dr Pruś zajął się rozumowaniami przeprowadzanymi przez uczestniczki debaty o aborcji na Kanale Zero, czyli u red. Roberta Mazurka. Autor skupia się na analizie argumentu semantycznego o płodzie jako pasożycie sformułowanego przez dr. Annę Orawiec, oraz na argumencie ad hominem autorstwa posłanki Anny Marii Żukowskiej. Link do materiału: https://youtu.be/yQinmV-BkA0?si=qR2zJDXDHQiCqySV

Seria inspiracji dla nauczycieli etyki

W ramach finansowanego przez Ministerstwo projektu „Popularyzacja i promocja chrześcijańskiego kapitału etycznego” w marcu ukazały się trzy materiały audiowizualne. Filmik promujący etyczną refleksję przygotował dr Jacek Poznański SJ: „Rozwój nauki potrzebuje społeczeństwa świadomego jej etycznych wyborów”. https://youtu.be/RkSeu_gSZis?si=AWeBgzqHoZFztG25  Ten sam autor poprowadził też godzinny webinar pt. „Czy etyka powinna ograniczać wolność badań naukowych?” https://youtu.be/HjuI6kaHv9E?si=a0VN4OqtCxwBBAyX  W marcu ukazał się także podkast pt. „Edukacja seksualna - ujęcie holistyczne”, którego gościem był ks. dr Artur Płaziński, teolog pastoralny, a wywiad prowadził dr hab. Piotr Duchliński prof. UIK. https://youtu.be/KD7cRvQLNdQ?si=iX1CsafRVZrTocue

Finansowanie z programu Krakowskie Konferencje Naukowe dla dwóch konferencji filozoficznych w UIK

W tym roku (2024) już po raz czternasty ruszyła inicjatywa Krakowskie Konferencje Naukowe, która skierowana jest do podmiotów organizujących konferencje naukowe w Krakowie, chcących promować Kraków jako ośrodek naukowy. Na liście Konferencji rekomendowanych do Programu przez Komisję Rady Konsultacyjnej Nauki znalazły się aż dwie konferencje filozoficzne organizowane w Uniwersytecie Ignatianum w Krakowie.

3rd International Conference „Christian Philosophy facing Naturalism” (24-25 września 2024), organizowana przez Instytut Filozofii.

4th International Congress “City and Philosophy – Movement(s) and Identity” (19-20 września 2024) organizowana przez Instytut Neofilologii, Instytut Filozofii oraz Associación Filosofia y Ciudad.

Kwota ogólna przeznaczona na realizację programu w 2024 roku wynosiła 150.000 zł. Łącznie wpłynęło 139 wniosków, a rekomendację do finansowania otrzymało 38 projektów.

Nagrody Rektorskie dla pracowników Instytutu Filozofii

Podczas Święta Uczelni w dniu 8 marca Rektor UIK wręczył nagrody licznej grupie pracowników Instytutu Filozofii oraz studentom.

Indywidualna nagroda Rektora I stopnia za „szczególne osiągnięcia w zakresie realizacji misji Ignatianum oraz budowy prestiżu i wizerunku Uczelni” w 2023 roku powędrowała do Dr Jakuba Prusia, adiunkta Katedrze Logiki, Epistemologii i Filozofii Nauki Instytutu Filozofii UIK. Z tego samego tytułu nagrodę II stopnia otrzymał zespół zaangażowany w różnorodne formy promocji Instytutu Filozofii w składzie: dr Magdalena Kozak, dr Ewa Odoj, dr Jacek Poznański SJ, dr hab. Jarosław Kucharski, dr hab. Piotr Sikora prof. UIK, dr hab. Piotr Duchliński prof. UIK, dr Robert Grzywacz SJ.

Nagrody Rektora UIK za „wyróżniającą się aktywność społeczną i organizacyjną przyczyniającą się do realizacji misji Ignatianum oraz budowy prestiżu i wizerunku Uczelni” otrzymali również magistrant Wojciech Żak oraz były student, a obecnie doktorant filozofii w Szkole Doktorskiej, mgr Karol Wołk. Obydwaj panowie byli i są bardzo zaangażowani w prace Filozoficznego Koła Naukowego EIDOS, które stworzyli przed kilku laty. Podobną nagrodę otrzymał także doktorant Szkoły Doktorskiej na ścieżce kształcenia filozofia mgr Maciej Jemioł. Serdecznie gratulujemy wszystkim laureatom!

Dużo o filozofii w najnowszym numerze Ignatianum 1(2024)32

Sporo informacji o wydarzeniach i inicjatywach w Instytucie Filozofii znalazło się w pierwszym w 2024 roku numerze uczelnianego czasopisma. Można znaleźć tam teksty dr Jacka Poznańskiego SJ o Jubileuszu 70-lecia prof. Adama Jonkisza oraz o jego logicznej trylogii, która właśnie ukazała się w Wydawnictwie Naukowym UIK. Panie dr Ewa Odoj i dr Magdalena Kozak napisały tekst o nowych inicjatywach: Akademickim Kole Filozoficznym dla uczniów szkół średnich oraz o Filozoficznym Kole Filmowym. W numerze można znaleźć także informacje o sukcesach filozofów z ostatnich miesięcy: dr hab. Tomasz Homa SJ prof. UIK został członkiem Komitetu Nauk Filozoficznych PAN; medale ministerialne „Zasłużony dla Nauki Polskiej Sapientia et Veritas” otrzymali prof. Józef Bremer SJ i prof. Tomasz Homa SJ, a dr Jakub Pruś otrzymał nominację na drugą kadencję do Rady Młodych Naukowców. Odnotowano też wybór dr Magdaleny Kozak, dr Roberta Grzywacza SJ i dr Szczepana Urbaniaka SJ do ścisłych władz Polskiego Towarzystwa Fenomenologicznego. Serdecznie gratulujemy naszym Pracownikom!